Nierzadko przychodzi mi do głowy, że wadą omawianego na tym blogu zestawienia książek jest to, jak bardzo jest ono anglosaskie pod względem tematycznym. Autorzy z listy pochodzą przede wszystkich z Ameryki i Zjednoczonego Królestwa, naturalną koleją rzeczy jest więc to, że akcja ich powieści dzieje się właśnie w tych krajach, opowiada o tamtejszych problemach i społeczeństwach. A to przecież ogromnie zawęża nasze spojrzenie na literaturę XX wieku, który został przecież zdefiniowany w dużej mierze przez totalitarne ustroje państw europejskich: nazistowskie Niemcy i komunistyczny Związek Radziecki. Ciekawym i wartościowym wyjątkiem jest zatem opublikowana w 1940 roku książka „Ciemność w południe” autorstwa Arthura Koestlera, który postanowił zawrzeć w niej swoje przemyślenia na temat władzy, rewolucji, ideologii oraz sposobów, w jaki kształtują one ludzkie zachowania. Czytaj dalej →

Dzisiaj chciałbym napisać o długiej, choć zaskakująco przystępnej książce Roberta Penn Warrena „Wszyscy ludzie króla” (ang. All the King’s Men, choć z jakiegoś powodu powieść wydano w Polsce pod tytułem „Gubernator”). Uznaję to również za dobrą okazję, by podzielić się przemyśleniami na temat wolności słowa w Ameryce, która wydaje się być pojmowana dość odmiennie od tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w Polsce i w ogóle w Europie.

Czytaj dalej →

Wśród zarzutów stawianych twórcom listy „Modern Library” często pojawia się ten, że zestawienie jest zwyczajnie… zbyt bezpieczne. Zdecydowano się na pozycje powszechnie uważane za najbardziej wartościowe, bezdyskusyjnie chwalone i polecane. Brakuje tytułów kultowych, choć polaryzujących opinie czytelników. Mamy tu co prawdę „Lolitę”, ale powieść ta stała się na tyle popularna, że jej pominięcie zahaczałoby właściwie o sabotowanie zasadności całej listy. Nie znajdziemy tu wielu innych autorów jawnie lekceważących konwenanse – a przynajmniej tak się mówi. Czytaj dalej →

Chciałbym zrecenzować książkę, która nie jest dziś szczególnie popularna – na pewno nigdy bym o niej nie usłyszał, gdyby nie lista Modern Library. Wykorzystano w niej jednak ciekawy motyw, któremu warto przyjrzeć się bliżej. Czytaj dalej →

Długo rozwodzić się można na temat Jądra ciemności. Pisać o tym, jak wyraziście książka opisuje temat mroku czającego się w każdym z nas i jak podróż głównego bohatera w głąb Czarnego Lądu była dla niego wyprawą w głąb samego siebie. Potem można trochę poszerzyć perspektywę i wspomnieć o krytyce imperializmu, którą da się tu odnaleźć, dodając, że sam Conrad był w Kongo świadkiem okrutnego traktowania tubylców przez kolonizatorów z Belgii. Na koniec wypadałoby pewnie naskrobać parę słów o Czasie apokalipsy, luźnej acz kultowej filmowej adaptacji utworu. Innymi słowy, mógłbym tu zostawić liczącą sobie paręset słów notatkę, która niczym nie różniłaby się od tej, którą musieliście umieścić w zeszycie podczas omawiania tej lektury w liceum. Choć uczniowie na całym świecie tłumnie narzekają na to, jak ciężko się tę (krótką przecież) powieść czyta i opracowuje, mam nadzieję, że da się jednak podejść do jej omówienia w inny, trochę ciekawszy sposób.  Czytaj dalej →

Zawsze ciekawie jest poczytać książkę opartą o wydarzenia, których autor był naocznym świadkiem. Powieść staje się wtedy czymś innym niż abstrakcyjnym zbiorem idei, czasem bardziej przypomina reportaż, w którym dziennikarz na chłodno opisuje swoje obserwacje. Niedawno zapoznałem się na przykład z Hołdem dla Katalonii George’a Orwella i wciąż pozostaję pod jego ogromnym wrażeniem: jak wyraźnie widać, skąd wzięły się podstawy do przemyśleń, które dały początek utworowi Rok 1984. Razem z autorem śledzimy rozwój wypadków w czasie wojny domowej w Hiszpanii w latach 30-tych: jego zachwyt realną, oddolną rewolucją socjalistyczną (tak odmienną od bolszewickiej parodii w Rosji) i późniejsze rozczarowanie, gdy oddane jej ugrupowania (trockiści i anarchiści) zostają brutalnie stłamszone przez popieraną przez Sowietów partię komunistyczną. Atmosfera represji, dezinformacji i donosicielstwa ugruntowała poglądy Orwella na temat tego, jakie niebezpieczeństwa mogą w przyszłości zagrozić demokratycznym społeczeństwom.

Czytaj dalej →

Recenzja kolejnego (po Roku 1984) utworu George’a Orwella na liście Modern Library. Zajmiemy się tutaj także mniej znaną (bo pominiętą w wielu wydaniach) przedmową autora: esejem „O wolności prasy”, gdzie opisane zostają kulisy publikacji książki.  Czytaj dalej →

To nie jest normalne, żeby zabierać się kilka miesięcy do pisania recenzji, zwłaszcza, że mam sporo przeczytanych już książek do wyboru. Ale czegoś mi brakowało, jakiejś (jakiejkolwiek?) myśli przewodniej, o którą mógłbym oprzeć swoje wywody. Chyba w końcu coś znalazłem. I choć zwykle we wstępie zwykło się zawierać jakąś zapowiedź tego, czego spodziewać się po danych tekście, ja zacznę od napisania, czego recenzja dotyczyć nie będzie.  Czytaj dalej →

Nie brakuje książek, które same w sobie nie zrobiły aż takiego wrażenia na czytelnikach lub krytykach, ale mimo to wielu znanych autorów czerpało z nich inspirację, gdy tworzyli swe wiekopomne dzieła. A czasami czyjaś twórczość nie przypada nam do gustu, ale potem ze zdziwieniem dowiadujemy się, że jej przeczytanie było definiującym przeżyciem dla któregoś z naszych ulubionych pisarzy. I tak właśnie mam z Mostem San Luis Rey. Czytaj dalej →

Mało kto nie słyszał o Mechanicznej pomarańczy Anthony’ego Burgessa, głównie dzięki kultowej już ekranizacji Kubricka. Porażająca estetyka sceny w barze mlecznym Korova, włamanie do domu pisarza i groteskowe wykonanie Deszczowej piosenki, przerażający „zabieg resocjalizacyjny” przeprowadzony na głównym bohaterze: te fragmenty niejednemu utkwiły w pamięci. Film zyskał taką popularność, że czasem spotykam się z zaskoczeniem, gdy wspominam, że istnieje także książka – i choć trudno już rozmawiać o niej nie odnosząc się choć trochę do ekranizacji, to jednak głównym celem tego tekstu będzie omówienie literackiego pierwowzoru. Czytaj dalej →