Dzisiaj chciałbym zrecenzować książkę, która nie jest dziś szczególnie popularna – na pewno nigdy bym o niej nie usłyszał, gdyby nie lista Modern Library. Wykorzystano w niej jednak ciekawy motyw, któremu warto przyjrzeć się bliżej. Czytaj dalej →

Długo rozwodzić się można na temat Jądra ciemności. Pisać o tym, jak wyraziście książka opisuje temat mroku czającego się w każdym z nas i jak podróż głównego bohatera w głąb Czarnego Lądu była dla niego wyprawą w głąb samego siebie (mamy nawet kontekst epoki, fin de siècle). Potem można trochę poszerzyć perspektywę i wspomnieć o krytyce imperializmu, którą da się tu odnaleźć, dodając, że sam Conrad był w Kongo świadkiem okrutnego traktowania tubylców przez kolonizatorów z Belgii. Na koniec wypadałoby pewnie naskrobać parę słów o Czasie apokalipsy, luźnej acz kultowej filmowej adaptacji utworu. Innymi słowy, mógłbym tu zostawić liczącą sobie paręset słów notatkę, która niczym nie różniłaby się od tej, którą musieliście umieścić w zeszycie podczas omawiania tej lektury w liceum. Choć uczniowie na całym świecie tłumnie narzekają na to, jak ciężko się tę (krótką przecież) powieść czyta i opracowuje, mam nadzieję, że da się jednak podejść do jej omówienia w inny, trochę ciekawszy sposób.  Czytaj dalej →

Zawsze ciekawie jest poczytać książkę opartą o wydarzenia, których autor był naocznym świadkiem. Powieść staje się wtedy czymś innym niż abstrakcyjnym zbiorem idei, czasem bardziej przypomina reportaż, w którym dziennikarz na chłodno opisuje swoje obserwacje. Niedawno zapoznałem się na przykład z Hołdem dla Katalonii George’a Orwella i wciąż pozostaję pod jego ogromnym wrażeniem: jak wyraźnie widać, skąd wzięły się podstawy do przemyśleń, które dały początek utworowi Rok 1984. Razem z autorem śledzimy rozwój wypadków w czasie wojny domowej w Hiszpanii w latach 30-tych: jego zachwyt realną, oddolną rewolucją socjalistyczną (tak odmienną od bolszewickiej parodii w Rosji) i późniejsze rozczarowanie, gdy oddane jej ugrupowania (trockiści i anarchiści) zostają brutalnie stłamszone przez popieraną przez Sowietów partię komunistyczną. Atmosfera represji, dezinformacji i donosicielstwa ugruntowała poglądy Orwella na temat tego, jakie niebezpieczeństwa mogą w przyszłości zagrozić demokratycznym społeczeństwom.

Czytaj dalej →

Recenzja kolejnego (po Roku 1984) utworu George’a Orwella na liście Modern Library. Zajmiemy się tutaj także mniej znaną (bo pominiętą w wielu wydaniach) przedmową autora: esejem „O wolności prasy”, gdzie opisane zostają kulisy publikacji książki.  Czytaj dalej →

To nie jest normalne, żeby zabierać się kilka miesięcy do pisania recenzji, zwłaszcza, że mam sporo przeczytanych już książek do wyboru. Ale czegoś mi brakowało, jakiejś (jakiejkolwiek?) myśli przewodniej, o którą mógłbym oprzeć swoje wywody. Chyba w końcu coś znalazłem. I choć zwykle we wstępie zwykło się zawierać jakąś zapowiedź tego, czego spodziewać się po danych tekście, ja zacznę od napisania, czego recenzja dotyczyć nie będzie.  Czytaj dalej →

Nie brakuje książek, które same w sobie nie zrobiły aż takiego wrażenia na czytelnikach lub krytykach, ale mimo to wielu znanych autorów czerpało z nich inspirację, gdy tworzyli swe wiekopomne dzieła. A czasami czyjaś twórczość nie przypada nam do gustu, ale potem ze zdziwieniem dowiadujemy się, że jej przeczytanie było definiującym przeżyciem dla któregoś z naszych ulubionych pisarzy. I tak właśnie mam z Mostem San Luis Rey. Czytaj dalej →

Mało kto nie słyszał o Mechanicznej pomarańczy Anthony’ego Burgessa, głównie dzięki kultowej już ekranizacji Kubricka. Porażająca estetyka sceny w barze mlecznym Korova, włamanie do domu pisarza i groteskowe wykonanie Deszczowej piosenki, przerażający „zabieg resocjalizacyjny” przeprowadzony na głównym bohaterze: te fragmenty niejednemu utkwiły w pamięci. Film zyskał taką popularność, że czasem spotykam się z zaskoczeniem, gdy wspominam, że istnieje także książka – i choć trudno już rozmawiać o niej nie odnosząc się choć trochę do ekranizacji, to jednak głównym celem tego tekstu będzie omówienie literackiego pierwowzoru. Czytaj dalej →

Właściwie nie przepadam za kryminałami. Co jakiś czas przypominam sobie, że wypadałoby przeczytać choć jedną kultową powieść Agaty Christie, ale jak dotąd nic z tym postanowieniem nie zrobiłem (bo obejrzenie Orient Ekspresu w kinie raczej się nie liczy). Nie potrafię podać konkretnego powodu, sama formuła gatunku – gdzie osią fabuły zwykle jest jakaś tajemnica, którą rozwiązuje przenikliwy indywidualista – po prostu mnie nie pociąga. Sokoła maltańskiego Dashiella Hammetta oczywiście kojarzyłem (głównie z powodu ekranizacji), kiedy więc zobaczyłem ten tytuł na Liście, ucieszyłem się, że będzie okazja zapoznać się i z tym klasykiem, ale nie obiecywałem sobie zbyt wiele. I miło się zdziwiłem. Czytaj dalej →

Odlany z brązu Rozzłoszczony chłopiec Vigelanda

Parę lat temu byłem w Oslo i choć miasto nie spodobało mi się za bardzo (trochę za mało starych budowli, których najczęściej szukam), to Park Vigelanda z pewnością utkwił mi w pamięci. Ponad dwieście rzeźb postaci w różnym wieku zachwyca dynamizmem, moją uwagę szczególnie zaś przykuły te, które przedstawiały dzieci w pozach tak odmiennych od tych, jakie zwykle spotykamy w sztuce. Zamiast beztroskich, niewinnych cherubinów widzimy tu zaciśnięte pięści i twarze wykrzywione złością. Do dziś trwają spory na temat tego, co artysta miał właściwie na myśli tworząc swoje dzieła, ja jednak na zawsze zapamiętam je jako przypomnienie, że w każdym z nas czai się trochę zła, nawet jeśli mamy za mało lat, by zdawać sobie z tego sprawę. Jest to także jeden z tematów poruszanych we Władcy much Williama Goldinga, którego recenzją dzisiaj się zajmiemy. Czytaj dalej →

Prawdziwą sztuką jest napisać książkę pełną absurdalnego humoru, a jednocześnie trzymającą się kupy i traktującą o czymś ważnym. Z pewnością dokonał tego Pratchett ze swoim cyklem o Świecie Dysku czy Douglas Adams z Autostopem przez galaktykę. Także na liście Modern Library możemy znaleźć pozycję z tego satyryczno-refleksyjnego (tę zbitkę sam wymyśliłem, pewnie jest na to mądrzejsze określenie) nurtu, gdzie po kilku paragrafach chichotania nagle obrywamy w mózg celnym spostrzeżeniem czy szczególnie mrocznych żartem. Taki właśnie jest Paragraf 22 Josepha Hellera, traktujący o perypetiach amerykańskich lotników na froncie włoskim podczas drugiej wojny światowej.  Czytaj dalej →