Dzisiaj chciałbym napisać o długiej, choć zaskakująco przystępnej książce Roberta Penn Warrena „Wszyscy ludzie króla” (ang. All the King’s Men, choć z jakiegoś powodu powieść wydano w Polsce pod tytułem „Gubernator”). Uznaję to również za dobrą okazję, by podzielić się przemyśleniami na temat wolności słowa w Ameryce, która wydaje się być pojmowana dość odmiennie od tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni w Polsce i w ogóle w Europie.
Wśród zarzutów stawianych twórcom listy „Modern Library” często pojawia się ten, że zestawienie jest zwyczajnie… zbyt bezpieczne. Zdecydowano się na pozycje powszechnie uważane za najbardziej wartościowe, bezdyskusyjnie chwalone i polecane. Brakuje tytułów kultowych, choć polaryzujących opinie czytelników. Mamy tu co prawdę „Lolitę”, ale powieść ta stała się na tyle popularna, że jej pominięcie zahaczałoby właściwie o sabotowanie zasadności całej listy. Nie znajdziemy tu wielu innych autorów jawnie lekceważących konwenanse – a przynajmniej tak się mówi. Czytaj dalej
Chciałbym zrecenzować książkę, która nie jest dziś szczególnie popularna – na pewno nigdy bym o niej nie usłyszał, gdyby nie lista Modern Library. Wykorzystano w niej jednak ciekawy motyw, któremu warto przyjrzeć się bliżej. Czytaj dalej
Długo rozwodzić się można na temat Jądra ciemności. Pisać o tym, jak wyraziście książka opisuje temat mroku czającego się w każdym z nas i jak podróż głównego bohatera w głąb Czarnego Lądu była dla niego wyprawą w głąb samego siebie. Potem można trochę poszerzyć perspektywę i wspomnieć o krytyce imperializmu, którą da się tu odnaleźć, dodając, że sam Conrad był w Kongo świadkiem okrutnego traktowania tubylców przez kolonizatorów z Belgii. Na koniec wypadałoby pewnie naskrobać parę słów o Czasie apokalipsy, luźnej acz kultowej filmowej adaptacji utworu. Innymi słowy, mógłbym tu zostawić liczącą sobie paręset słów notatkę, która niczym nie różniłaby się od tej, którą musieliście umieścić w zeszycie podczas omawiania tej lektury w liceum. Choć uczniowie na całym świecie tłumnie narzekają na to, jak ciężko się tę (krótką przecież) powieść czyta i opracowuje, mam nadzieję, że da się jednak podejść do jej omówienia w inny, trochę ciekawszy sposób. Czytaj dalej
Zawsze ciekawie jest poczytać książkę opartą o wydarzenia, których autor był naocznym świadkiem. Powieść staje się wtedy czymś innym niż abstrakcyjnym zbiorem idei, czasem bardziej przypomina reportaż, w którym dziennikarz na chłodno opisuje swoje obserwacje. Niedawno zapoznałem się na przykład z Hołdem dla Katalonii George’a Orwella i wciąż pozostaję pod jego ogromnym wrażeniem: jak wyraźnie widać, skąd wzięły się podstawy do przemyśleń, które dały początek utworowi Rok 1984. Razem z autorem śledzimy rozwój wypadków w czasie wojny domowej w Hiszpanii w latach 30-tych: jego zachwyt realną, oddolną rewolucją socjalistyczną (tak odmienną od bolszewickiej parodii w Rosji) i późniejsze rozczarowanie, gdy oddane jej ugrupowania (trockiści i anarchiści) zostają brutalnie stłamszone przez popieraną przez Sowietów partię komunistyczną. Atmosfera represji, dezinformacji i donosicielstwa ugruntowała poglądy Orwella na temat tego, jakie niebezpieczeństwa mogą w przyszłości zagrozić demokratycznym społeczeństwom.
Recenzja kolejnego (po Roku 1984) utworu George’a Orwella na liście Modern Library. Zajmiemy się tutaj także mniej znaną (bo pominiętą w wielu wydaniach) przedmową autora: esejem „O wolności prasy”, gdzie opisane zostają kulisy publikacji książki. Czytaj dalej
To nie jest normalne, żeby zabierać się kilka miesięcy do pisania recenzji, zwłaszcza, że mam sporo przeczytanych już książek do wyboru. Ale czegoś mi brakowało, jakiejś (jakiejkolwiek?) myśli przewodniej, o którą mógłbym oprzeć swoje wywody. Chyba w końcu coś znalazłem. I choć zwykle we wstępie zwykło się zawierać jakąś zapowiedź tego, czego spodziewać się po danych tekście, ja zacznę od napisania, czego recenzja dotyczyć nie będzie. Czytaj dalej
Nie brakuje książek, które same w sobie nie zrobiły aż takiego wrażenia na czytelnikach lub krytykach, ale mimo to wielu znanych autorów czerpało z nich inspirację, gdy tworzyli swe wiekopomne dzieła. A czasami czyjaś twórczość nie przypada nam do gustu, ale potem ze zdziwieniem dowiadujemy się, że jej przeczytanie było definiującym przeżyciem dla któregoś z naszych ulubionych pisarzy. I tak właśnie mam z Mostem San Luis Rey. Czytaj dalej
Mało kto nie słyszał o Mechanicznej pomarańczy Anthony’ego Burgessa, głównie dzięki kultowej już ekranizacji Kubricka. Porażająca estetyka sceny w barze mlecznym Korova, włamanie do domu pisarza i groteskowe wykonanie Deszczowej piosenki, przerażający „zabieg resocjalizacyjny” przeprowadzony na głównym bohaterze: te fragmenty niejednemu utkwiły w pamięci. Film zyskał taką popularność, że czasem spotykam się z zaskoczeniem, gdy wspominam, że istnieje także książka – i choć trudno już rozmawiać o niej nie odnosząc się choć trochę do ekranizacji, to jednak głównym celem tego tekstu będzie omówienie literackiego pierwowzoru. Czytaj dalej
Właściwie nie przepadam za kryminałami. Co jakiś czas przypominam sobie, że wypadałoby przeczytać choć jedną kultową powieść Agaty Christie, ale jak dotąd nic z tym postanowieniem nie zrobiłem (bo obejrzenie Orient Ekspresu w kinie raczej się nie liczy). Nie potrafię podać konkretnego powodu, sama formuła gatunku – gdzie osią fabuły zwykle jest jakaś tajemnica, którą rozwiązuje przenikliwy indywidualista – po prostu mnie nie pociąga. Sokoła maltańskiego Dashiella Hammetta oczywiście kojarzyłem (głównie z powodu ekranizacji), kiedy więc zobaczyłem ten tytuł na Liście, ucieszyłem się, że będzie okazja zapoznać się i z tym klasykiem, ale nie obiecywałem sobie zbyt wiele. I miło się zdziwiłem. Czytaj dalej
